పరా, ప్రత్యక్చితీ రూపా, పశ్యంతీ, పరదేవతా ।
మధ్యమా, వైఖరీరూపా, భక్తమానస హంసికా ॥ 81 ॥
పరా – పరాస్థితిలోని వాగ్రూపము.
ప్రత్యక్చితీరూపా – స్వస్వరూపము యొక్క జ్ఞానమే స్వరూపముగా గలది.
పశ్యంతీ – రెండవస్థితిగా వ్యక్తం కాబోయే వాక్కు
పరదేవతా – పశ్యంతీ వాక్కు యొక్క సూక్ష్మరూపము.
మధ్యమా – పశ్యంతీ, వైఖరీ వాక్కులకు మధ్య వుండు స్థితికి సంబంధించిన వాక్కు.
వైఖరీరూపా – స్పష్టముగా వ్యక్తమైన వాక్కు.
భక్తమానస హంసికా – భక్తుల యొక్క, మనస్సులందు విహరించు ఆడు హంస.
కామేశ్వర ప్రాణనాడీ, కృతజ్ఞా, కామపూజితా ।
శృంగార రససంపూర్ణా, జయా, జాలంధరస్థితా ॥ 82 ॥
కామేశ్వర ప్రాణనాడీ – శివుని ప్రాణనాడీ స్వరూపిణి.
కృతజ్ఞా – చేయబడే పనులన్నీ తెలిసింది.
కామపూజితా – కామునిచే పూజింపబడునది.
శృంగార రససంపూర్ణా – శీర్షములతోను, కోణములచేతను, నవరసాదినావముల చేతను కూడి నిండుగా ఉంది.
జయా – జయస్వరూపిణి.
జాలంధరస్థితా – జాలంధరసూచిత స్థానము నందున్నది.
ఓడ్యాణ పీఠనిలయా, బిందుమండల వాసినీ ।
రహోయాగ క్రమారాధ్యా, రహస్తర్పణ తర్పితా ॥ 83 ॥
ఓడ్యాణ పీఠనిలయా – ఓడ్యాణ పీఠమునందు ఉన్నది.
బిందుమండల వాసినీ – బిందువును పరివేష్టించి యుండు స్థానమున వసించునది.
రహోయాగ క్రమారాధ్యా – ఒంటరిగా చేయు యాగ పద్ధతిలో క్రమముగా ఆరాధింపబడునది.
రహస్తర్పణ తర్పితా – రహస్యముగా చేయు తర్పణములచే తృప్తి చెందునది.
సద్యః ప్రసాదినీ, విశ్వసాక్షిణీ, సాక్షివర్జితా ।
షడంగదేవతా యుక్తా, షాడ్గుణ్య పరిపూరితా ॥ 84 ॥
సద్యఃప్రసాదినీ – తక్షణములోనే అనుగ్రహించునది.
విశ్వ సాక్షిణీ – విశ్వములోని కృత్యములకు ఒకే ఒక సాక్షి.
సాక్షి వర్జితా – సాక్షి లేనిది.
షడంగదేవతా యుక్తా – ఆరు అంగదేవతలతో కూడి ఉంది.
షాడ్గుణ్య పరిపూరితా – ఆరు విధములైన గుణములచే పుష్కలముగా నిండి యుండునది.
నిత్యక్లిన్నా, నిరుపమా, నిర్వాణ సుఖదాయినీ ।
నిత్యా, షోడశికారూపా, శ్రీకంఠార్ధ శరీరిణీ ॥ 85 ॥
నిత్యక్లిన్నా – ఎల్లప్పుడూ దయార్ద్రతతో తడుపబడి యుండునది.
నిరుపమా – పోల్చిచెప్పుటకు ఉపమానము ఏమియు లేనిది.
నిర్వాణ సుఖదాయినీ – సర్వనివృత్తి రూపమైన బ్రహ్మపద ప్రాప్తి లేక మోక్ష సంబంధమైన ఆనందమును ఇచ్చునది.
నిత్యాషోడాశికారూపా – నిత్యాదేవతలుగానున్న పదహారు కళల రూపము.
శ్రీకంఠార్థశరీరిణీ – శివుని సగము శరీరముగా నున్నది.
ప్రభావతీ, ప్రభారూపా, ప్రసిద్ధా, పరమేశ్వరీ ।
మూలప్రకృతి రవ్యక్తా, వ్యక్తాఽవ్యక్త స్వరూపిణీ ॥ 86 ॥
ప్రభావతీ – వెలుగులు విరజిమ్ము రూపము గలది.
ప్రభారూపా – వెలుగుల యొక్క రూపము.
ప్రసిద్ధా – ప్రకృష్టముగా సిద్ధముగా నున్నది.
పరమేశ్వరీ – పరమునకు అధికారిణి.
మూలప్రకృతిః – అన్ని ప్రకృతులకు మూలమైనది.
అవ్యక్తా – వ్యక్తము కానిది.
వ్యక్తావ్యక్త స్వరూపిణీ – వ్యక్తమైన, అవ్యక్తమైన అన్నిటి యొక్క స్వరూపముగా నున్నది.
వ్యాపినీ, వివిధాకారా, విద్యాఽవిద్యా స్వరూపిణీ ।
మహాకామేశ నయనా కుముదాహ్లాద కౌముదీ ॥ 87 ॥
వ్యాపినీ – వ్యాపనత్వ లక్షణము కలది.
వివిధాకారా – వివిధములైన ఆకారములతో నుండునది.
విద్యావిద్యా స్వరూపిణీ – విద్యకు సంబంధించిన భాగమును, అవిద్యకు సంబంధించిన భాగమును తన రూపముగా గలది.
మహాకామేశ నయన కుముదాహ్లాద కౌముదీ – మహాకామేశ్వరుని కన్నులనెడు కలువపువ్వులకు ఆనంద వికాసమును కలిగించు వెన్నెలవెల్లువ.
భక్తహార్ద తమోభేద భానుమద్-భానుసంతతిః ।
శివదూతీ, శివారాధ్యా, శివమూర్తి, శ్శివంకరీ ॥ 88 ॥
భక్తహార్దతమోభేద భానుమద్భాను సంతతిః – భక్తుల హృదయగతమైన అంధకార అజ్ఞానమును భేదించునట్టి కాంతితో కూడిన సూర్యకిరణ పుంజము.
శివదూతీ – శివుని వద్దకు పంపిన దూతిక.
శివారాధ్యా – శివునిచే ఆరాధింపబడునది.
శివమూర్తిః – శివునియొక్క స్వరూపము.
శివంకరీ – శుభములు చేకూర్చునది.
శివప్రియా, శివపరా, శిష్టేష్టా, శిష్టపూజితా ।
అప్రమేయా, స్వప్రకాశా, మనోవాచామ గోచరా ॥ 89 ॥
శివప్రియా – శివునికి ఇష్టమైనది.
శివపరా – శివుని పరమావధిగా కలిగినది.
శిష్టేష్టా – శిష్టజనులు అనగా సజ్జనుల యందు ఇష్టము గలిగినది.
శిష్టపూజితా – శిష్టజనుల చేత పూజింపబడునది.
అప్రమేయా – ప్రమాణము లేనిది; ప్రమాణములకు లొంగనిది.
స్వప్రకాశా – తనంతట తానే ప్రకాశించునది.
మనోవాచామగోచరా – మనస్సు చేత వాక్కుల చేత గోచరము కానిది అనగా గ్రహింప వీలుకానిది.
చిచ్ఛక్తి, శ్చేతనారూపా, జడశక్తి, ర్జడాత్మికా ।
గాయత్రీ, వ్యాహృతి, స్సంధ్యా, ద్విజబృంద నిషేవితా ॥ 90 ॥
చిచ్ఛక్తిః – చైతన్య శక్తి.
చేతనారూపా – చలించు తెలివి యొక్క రూపము.
జడశక్తిః – ఒక స్థితిలో ఉండి పోవునట్లు చేయు శక్తి.
జడాత్మికా – జడశక్తి యొక్క స్వరూపము.
గాయత్రీ – గానము చేసిన వారిని రక్షించునది.
వ్యాహృతిః – ఉచ్ఛరింపబడి వ్యాప్తి చెందునది.
సంధ్యా – చక్కగా ధ్యానము చేయబడునది.
ద్విజబృంద నిషేవితా – ద్విజుల చేత నిశ్శేషముగా సేవింపబడునది.
ఇవి కూడా చూడండి 👉విష్ణు సహస్రనామాలకు తెలుగులో అర్థం
https://www.youtube.com/watch?v=dilDWKsma_4
తత్త్వాసనా, తత్త్వమయీ, పంచకోశాంతరస్థితా ।
నిస్సీమమహిమా, నిత్యయౌవనా, మదశాలినీ ॥ 91 ॥
తత్త్వాసనా – తత్ సంబంధమైన భావమే ఆసనముగా గలది.
తత్ – ఆ పరమాత్మను సూచించు పదము.
త్వమ్‌ – నీవు.
అయీ – అమ్మవారిని సంభోదించు పదము.
పంచకోశాంతరస్థితా – ఐదు కోశముల మధ్యన ఉండునది.
నిస్సీమ మహిమా – హద్దులు లేని మహిమ గలది.
నిత్యయౌవనా – సర్వకాలములందును యవ్వన దశలో నుండునది.
మదశాలినీ – పరవశత్వముతో కూడిన శీలము కలది.
మదఘూర్ణిత రక్తాక్షీ, మదపాటల గండభూః ।
చందన ద్రవదిగ్ధాంగీ, చాంపేయ కుసుమ ప్రియా ॥ 92 ॥
మదఘూర్ణిత రక్తాక్షీ – పరవశత్వము వలన తిరుగుటచే ఎర్రదనమును పొందిన కన్నులు గలది.
మదపాటల గండభూః – ఆనంద పారవశ్యము వలన తెలుపు, ఎరుపుల సమిశ్ర వర్ణములో ప్రకాంశించు చెక్కిళ్లు కలది.
చందన ద్రవదిగ్ధాంగీ – మంచి గంధపు రసముతో పూయబడిన శరీరము గలది.
చాంపేయ కుసుమ ప్రియా – సంపెంగ పుష్పములందు ప్రీతి కలది.
కుశలా, కోమలాకారా, కురుకుళ్ళా, కులేశ్వరీ ।
కుళకుండాలయా, కౌళ మార్గతత్పర సేవితా ॥ 93 ॥
కుశలా – క్షేమము, కౌశల్యమును గలది.
కోమలాకారా – సుకుమారమైన లేదా మృదులమైన స్వరూపము గలది.
కురుకుల్లా – శ్యామలా దేవి
కులేశ్వరీ – కులమార్గమునకు ఈశ్వరి.
కులకుండాలయా – కులకుండమును నిలయముగా గలది.
కులతత్పరసేవితా – కౌలమార్గమును అనుసరించువారిచే సేవింపబడునది.
కుమార గణనాథాంబా, తుష్టిః, పుష్టి, ర్మతి, ర్ధృతిః ।
శాంతిః, స్వస్తిమతీ, కాంతి, ర్నందినీ, విఘ్ననాశినీ ॥ 94 ॥
కుమార గణనాథాంబా – కుమారస్వామికి, గణపతికి తల్లి అయినది.
తుష్టిః – తృప్తి, సంతోషముల రూపము.
పుష్టిః – సమృద్ధి స్వరూపము.
మతిః – బుద్ధి
ధృతిః – ధైర్యము.
శాంతిః – తొట్రుపాటు లేని నిలకడతనము గలది.
స్వస్తిమతీ – మంచిగా లేదా ఉండవలసిన విధానములో ఉండు మనోలక్షణము గలది.
కాంతిః – కోరదగినది.
నందినీ = ఆనందిని అంటే ఆనందమును అనుభవించునది.
విఘ్ననాశినీ – విఘ్నములను నాశము చేయునది.
తేజోవతీ, త్రినయనా, లోలాక్షీ కామరూపిణీ ।
మాలినీ, హంసినీ, మాతా, మలయాచల వాసినీ ॥ 95 ॥
తేజోవతీ – తేజస్సు కలది.
త్రినయనా – మూడు కన్నులు కలది.
లోలాక్షీ కామరూపిణీ – స్త్రీలకు కూడా మోహము పుట్టు రూపము గలది.
మాలినీ – మాల గలది.
హంసినీ – హంసను (శ్వాసను) గలిగినది.
మాతా – తల్లి.
మలయాచల వాసినీ – మలయపర్వతమున వసించునది.
సుముఖీ, నళినీ, సుభ్రూః, శోభనా, సురనాయికా ।
కాలకంఠీ, కాంతిమతీ, క్షోభిణీ, సూక్ష్మరూపిణీ ॥ 96 ॥
సుముఖీ – మంగళకరమైన ముఖము కలది.
నళినీ – నాళము గలిగినది.
సుభ్రూః – శుభప్రదమైన కనుబొమలు కలిగినది.
శోభనా – సౌందర్యశోభ కలిగినది.
సురనాయికా – దేవతలకు నాయకురాలు.
కాలకంఠీ – నల్లని కంఠము గలది.
కాంతిమతీ – ప్రకాశవంతమైన శరీరము కలది.
క్షోభిణీ – క్షోభింపచేయునది అనగా మథించునది.
సూక్ష్మరూపిణీ – సూక్ష్మశక్తి స్వరూపిణి.
వజ్రేశ్వరీ, వామదేవీ, వయోఽవస్థా వివర్జితా ।
సిద్ధేశ్వరీ, సిద్ధవిద్యా, సిద్ధమాతా, యశస్వినీ ॥ 97 ॥
వజ్రేశ్వరీ – వజ్రేశ్వరీ నామంగల ఒక అతిరహస్యశక్తి.
వామదేవీ – అందముగా నున్న దేవత.
వయోవస్థా వివర్జితా – వయస్సు యొక్క ప్రభావం గాని అవస్థా ప్రభావం గాని లేనిది.
సిద్ధేశ్వరీ – సిద్ధులకు అధికారిణి.
సిద్ధవిద్యా – సిద్ధిని ప్రసాదించు విద్యారూపిణి.
సిద్ధమాతా – సిద్ధులకు తల్లి, సిద్ధులను కొలుచునది.
యశస్వినీ – యశస్సంపన్నురాలు అనగా కీర్తిమంతురాలు.
విశుద్ధి చక్రనిలయా,ఽఽరక్తవర్ణా, త్రిలోచనా ।
ఖట్వాంగాది ప్రహరణా, వదనైక సమన్వితా ॥ 98 ॥
విశుద్ధి చక్రనిలయా – విశుద్ధి చక్రములో వసించునది.
ఆరక్తవర్ణా – రక్తవర్ణములో నుండునది.
త్రిలోచనా – మూడు లోచనములు కలది.
ఖట్వంగాది ప్రహరణా – ఖట్వాంగాది ఆయుధములు ధరించునది.
వదనైక సమన్వితా – ఒకే ఒక నోటితో సమన్వయింపబడిన రూపము గలది.
పాయసాన్నప్రియా, త్వక్స్థా, పశులోక భయంకరీ ।
అమృతాది మహాశక్తి సంవృతా, డాకినీశ్వరీ ॥ 99 ॥
పాయసాన్న ప్రియా – పాయసాన్నములో ప్రీతి గలది.
త్వక్ స్థా – చర్మధాతువును ఆశ్రయించి ఉండునది.
పశులోక భయంకరీ – పశుప్రవృత్తికి భయమును కలుగచేయునది.
అమృతాది మహాశక్తి సంవృతా – అమృతా మొదలైన మహాశక్తులచేత పరివేష్టింపబడి యుండునది.
ఢాకినీశ్వరీ – ఢాకినీ అని పేరుగల విశుద్ధి చక్రాధిష్టాన దేవత.
అనాహతాబ్జ నిలయా, శ్యామాభా, వదనద్వయా ।
దంష్ట్రోజ్జ్వలా,ఽక్షమాలాదిధరా, రుధిర సంస్థితా ॥ 100 ॥
అనాహతాబ్జ నిలయా – అనాహత పద్మములో వసించునది.
శ్యామాభా – శ్యామల వర్ణములో వెలుగొందునది.
వదన ద్వయా – రెండు వదనములు కలది.
దంష్ట్రోజ్వలా – కోరలతో ప్రకాశించునది.
అక్షమాలాదిధరా – అక్షమాల మొదలగు వాటిని ధరించి యుండునది.
రుధిర సంస్థితా – రక్త ధాతువును ఆశ్రయించి ఉండునది.
